Íslenski hrossastofninn er einstakur á heimsvísu en stendur frammi fyrir áskorunum þegar kemur að erfðafjölbreytileika. Ný rannsókn Elínborgar Árnadóttur, unnin við Landbúnaðarháskóla Íslands, sýnir fram á aukna skyldleikarækt og minni virka stofnstærð í stofninum á tímabilinu 2011-2020.

Aukning skyldleikaræktar
Meðal skyldleikaræktarstuðull stofnsins jókst í öllum löndum sem rannsökuð voru – Íslandi, Þýskalandi, Danmörku, Svíþjóð og Noregi. Árið 2020 mældist stuðullinn á bilinu 2,60%-3,06%, með hæstu gildum á Íslandi. Þessi þróun stafar meðal annars af aukinni erfðahlutdeild nokkurra lykilforfeðra.

Minnkandi virk stofnstærð
Á sama tíma hefur virk stofnstærð, sem er mikilvæg til að tryggja viðhald erfðafjölbreytileika, dregist saman. Hún var á bilinu 95-122 einstaklingar eftir löndum, sem er lægra en fyrri mælingar sýndu. Þetta veldur áhyggjum, þar sem minni virk stofnstærð eykur hættuna á genaflökki og frekari skyldleikarækt.

Framtíðarsýn
Þrátt fyrir þessar áskoranir er íslenski hrossastofninn enn yfir viðmiðum um lágmarks virka stofnstærð. Hins vegar er ljóst að ræktendur þurfa að forðast skyldleikarækt markvisst og vinna að því að viðhalda fjölbreytileika stofnsins. Aukin fræðsla og upplýsingamiðlun um afleiðingar skyldleikaræktar er nauðsynleg.

Ef ekkert er gert til að snúa þessari þróun við gæti þurft að grípa til harðari aðgerða í framtíðinni. Rannsókn Elínborgar undirstrikar mikilvægi þess að tryggja jafnvægi í erfðaframlagi og vernda sérstöðu íslenska hrossastofnsins.